Boekbesprekingen

Missa Caput door Paul Schampaert

De auteur benoemt zijn debuut een mozaïekroman. Dit is een zeldzame en ook moeilijke vorm van schrijven én lezen. Als lezer kun je niet comfortabel verdwijnen in het verhaal, je moet constant en aandachtig bereid zijn je aannames en ideeën bij te stellen. Niet dat ik het boek begon te lezen met pen en papier in aanslag, want dan ben je te krampachtig. Nee, ik las pagina na pagina en werd aangenaam verrast. In het begin wat onwennig mijn weg zoekend in de hoofden en lijven (!) van de personages, verschillende locaties, flashbacks en forwards. De talloze verwijzingen naar cultuur, literatuur, muziek deden me wel eens het hoofd tollen, maar ondraaglijk zwaar werd het nooit.

Men kan het ook een tendensroman noemen want de kritiek op historische en hedendaagse gebeurtenissen is bijwijlen snoeihard. Je voelt dat de auteur zeer gedreven is in zijn gevecht uphill tegen de vierde macht en andere instellingen, de hypocrisie en de valse schijn.

De taal is wondermooi: de lange, meanderende zinnen, met af en toe een tangconstructie, maken van het lezen een heerlijk karwei.

Als ik één boodschap begrepen heb, is het wel het belang van bevrijde zinnelijkheid en erotiek en de vonk van het goddelijke. Voorwaar een moeilijke boodschap in deze tijden van onzekerheid in identiteit, maatschappij, samenleven en eigen kracht.

Valère Gijbels, januari 2024

HAIKU-FOTOBOEK JULIEN LEKENS

Verloren letters/ zoeken een plaats in je hoofd// zo opent het boek dat Julien schreef. Het boek, zonder titel, spreekt wel aan door zijn eenvoudige schoonheid. Foto’s zijn een rijke invulling bij het geheel. Een zeer mooie en geslaagde winterhaiku is: grauwgrijs de hemel/ kaarsen verwarmen handen/ geven woorden licht./ hoe mooier en intiemer kan je een winteravond omschrijven.

Ik kan wel zeggen dat Julien de foto’s en haiku’s goed weet te combineren. Heel mooi is volgende haiku: een fel roodborstje/ zet een hoge borst en fluit/ zijn liefdesliedje. Lente en het begin van alles weergeven in een paar lettergrepen, daar moet je wel de techniek voor onder de knie hebben.

Wat ik spijtig vind is dat het boek niet voorzien is van een ISBN-nummer. Toch wens ik Julien proficiat te wensen met deze verzorgde uitgave.

Prijs: 40 euro

Edith Oeyen

BESCHOUWING BIJ DE BUNDEL: ‘ZEG TOCH NIET DAT ALLES OVER IS’, VAN EDITH OEYEN

Onder de titel van: "ZEG TOCH NIET DAT ALLES OVER IS" verscheen de jongste dichtbundel van Edith OEYEN.

Edith is al jaren geen onbekende in de wereld van poëzie. Ze is bevleugeld in woord en daad, voor haar is poëzie een noodzaak en een passie die ze sinds haar jeugdjaren als een borrelende levensbron mocht ervaren. In het dagelijks leven werd ze dan ook niet gespaard van heel wat problemen op gebied van gezondheid. Met monumentale moed wist ze zich te verzetten tegen de kwelduivels van de gezondheid en de negatieve krachten. Ze gaf zich niet gewonnen, zelfs als een paal boven water steunde ze anderen met raad en daad in het dagelijks leven maar ook, in de veelvuldige contacten die ze had en nog heeft op het pad van literatuur en kunst, liet en laat ze zich niet onbetuigd, is ze een voorvechter en volhardende dame geworden en gebleven.

Het moet ons dan ook niet verwonderen dat ze deze jongste bundel deze passende titel meegeeft van "ZEG NIET DAT ALLES OVER IS ". - Ze hoopt ons dan ook de moed nooit op te geven aan de hand van levensechte situaties de moed nooit op te geven wanneer het lot ons minder goed gezind is. Ze doet dit in parlando stijl waarbij ze zich rechtstreeks tot de lezer richt om in mindere dagen nooit te versagen, te blijven hopen, te blijven doorgaan, er nimmer de brui aan te geven: elk gedicht begint met de openingszin die de titel illustreert, alsof met een camera vastgelegd, van het woord het positieve en de levenskracht te ervaren .

Zo kan ik zeggen dat elk gedicht de stijlfiguur van de vergelijking gebruikt, die een wereld van begrip en empathie met zich meedraagt, die probeert een dam op te werpen tegen verdriet of eenzaamheid. Ze schept een band, een belevenis van troost of maakt plaats voor luisterbereidheid zonder enige beoordeling.

De auteur schetst geen idyllische kaders die hoge vlucht demonstreren maar haar gedichten zijn diep menselijk, bewogen en heel toegankelijk.

Enkele voorbeelden: uit gedicht 2 ...maar zoek niet tevergeefs naar geluk,//want de mooiste bloemen worden zomaar//uit het struikhout geplukt: uit gedicht 7... maar vertel me over de kracht//die nu nog in ons leeft om positief //te blijven denken. Uit gedicht 19... Maar weet dat wellicht een ander daglicht//in de dagen komt, je alles anders zal bekijken//en weer zal lachen als de tijd er rijp voor is.

Zo kunnen we de talrijke metaforen mee beleven en concreet in de wereld van de dichter instappen. We zullen vaststellen dat Edith een gevoelsmens is die inspeelt op concrete taferelen en ze vergelijkbaar maakt met bestaande emoties, de techniek van de weegschaal, het geven en nemen als voorbeelden, een invoelbaar beeld legt een brug tussen lezer en dichter. Dat Edith, een geboren romantica is, kan ze niet onder stoelen of banken verstoppen. Het vervult haar hele zijn.

Dat ik deze bundel ervaar als ingangspoort tot een verwarmende thuiskomst in woord en beeld, waar iemand staat om je welkom te heten zal allicht niemand ontkennen. Dat Edith nog bruist van vitaliteit getuigt haar woord dat ze hier ons toevertrouwde, dat ze hier neerschreef. Een ode aan hoop en vertrouwen, een boodschap die ze ons wil meegeven. Veel succes nog met je woordkunst, EDITH.

ZEG TOCH NIET DAT ALLES OVER IS, Edith Oeyen,

Uitg. KVLS 2021, 44p.

Onmiskenbaar viert het pessimisme in deze ongewone tijden hoogtij. Wie er niet aan toegeeft, probeert men ervan te overtuigen dat het op zijn minst gegrond is. Doemdenkers maken gretig gebruik van alle mogelijke kanalen om ons met onheilstijdingen te bestoken. Vooral het coronavirus, klimaatveranderingen en racisme worden verantwoordelijk geacht voor moedeloosheid en zwarte gedachten als: alles is over, alles is voorbij.

Niet waar! weerlegt dichteres Edith Oeyen in deze nieuwe bundel, die kort wordt ingeleid door Valère Gijbels en verlucht is met enkele opvallend mooie foto’s van Lambert Reynders. Ze wijst ons op de eigen verantwoordelijkheid en goede wil, die hachelijke situaties kunnen doen ontstaan, verergeren, maar ook verbeteren, zelfs ongedaan maken.

Elk gedicht kan hierdoor gelezen worden als een raadgeving, een suggestie, een wenk, soms als een vingerwijzing. Haar eigen levenservaringen geven Edith Oeyen voluit recht van spreken. Ook haar stond het water soms figuurlijk tot aan de lippen.

Alle gedichten zetten in met dezelfde versregel die de titel gaf aan de bundel: ‘Zeg toch niet dat alles over is’. Ze tellen zonder uitzondering drie strofen: twee van zeven versregels en een van drie, samen zeventien. Een ongebruikelijk schema dat hier origineel overkomt.

Volgende citaten uit deze bundel geven een summier overzicht van de thema’s die erin behandeld worden en wat de dichteres er tegenover plaatst:

- ‘Zeg toch niet dat alles over is, nu je twijfelt over wat de waarheid is en men leugens als waarheid verkondigt. Weet dat iemand je begeleidt door onzekere tijden.

- Zeg toch niet… nu stormende vuren onblusbaar lijken, wateroverlast niet te stuiten valt, nu grenzen tussen wel en niet vervagen, weet dat morgen het tij keert.

- … nu je geen licht meer ziet: de nacht tovert sterren.

- …als je verdrinkt in eenzaamheid en verdriet: niemand is vrijgesteld van pijn en leed.

- … nu het humus van de tijd rot onder onze voeten, weet dan dat ik de warmte voel van een winterjas en je arm.

- … nu je ouder wordt, nu sterven dichterbij ligt dan geboren worden.

- Zeg toch niet… omdat jij je als een reiziger voelt in een stilstaande trein die nooit de bestemming bereikt, weet dan: het leven bestaat ook uit intense momenten van stilte.

- Zeg toch niet… omdat je denkt dat de wereld die je ooit verlaat vol haat is… maar weet dat liefde alles overleeft.’

Er is geen enkel cliché dat zo waar is! ‘Zeg toch niet dat alles over is’, verzoekt Edith Oeyen haar lezers. Reeds in het eerste gedicht van deze opvallende bundel biedt zij ons een alternatief aan en een antwoord op de heersende trend: ‘Geef het (leven) nog een kans.’